1. Perde
1. Sahne
Olay, 1900'lerde, Erzurum'da Karagillerin evinin avlusunda geçer. Karagiller ve Çolakgiller aileleri arasında yıllardır süren bir kan davası vardır. Bu kan davasında her iki taraf da erkeklerin çoğunu kaybetm
DEVAMIiştir.
Öldürme sırası Karagillerdedir. Kara Hasan'ın oğlu Yakup Ağa'yı vuran Çolakgiller'in Mustafa, köye inmiştir. Evin kalan iki erkeği, Kara Hasan ve Oğul dışında, evin kadınları da kendilerinden biri daha ölmeden, karşı taraftan olan Mustafa'yı kıstırıp öldürmek için silahlanıp dışarı çıkarlar. Bir tek, evin en yaşlısı ve gözleri görmeyen Nene, evin en küçüğü Zühre ve bebeği olan küçük gelin evde kalır. Bir süre sonra silah sesleri duyulur. En son vurulan Yakup Ağa´nın karısı olan küçük gelin, intikamlarının alındığını düşünerek sevinir.
Mustafa vurulmuştur, ancak kurşun, koluna isabet etmiş ve kaçmayı başarıp Karagillerin evine gelmiştir. Duygusal ve duyarlı bir genç olan Mustafa, kan davasına daha fazla dayanamamış, ölmek ve öldürmek istemeyerek, Anadolu'nun en güzel törelerinden biri olan misafirperverlik töresince Karagillerin evine sığınmak istemektedir. Nene'ye silahını verip, töre gereği, kapının eşiğini aşıp da dışarı çıkmadıkça canının güvence altında olacağını, bağışlarlarsa gideceğini bağışlanmazsa ömrünün sonuna dek bu evde kalacağını söyler.
Nene, delikanlıya güvenir. Silahını alır ve delikanlıyı odasına götürmelerini söyler. Zühre, delikanlıyı Nene'nin odasına götürür. Küçük Gelin karşı çıkar. Fakat Nene ölümlere artık bir 'dur´, demek ister.
Az sonra kapı çalar, Kara Hasan, Oğul ve kadınlar, Mustafa'yı ellerinden kaçırmanın öfkesiyle geri dönmüşlerdir. Nene, ellerinden kaçırdıkları Mustafa'nın evde olduğunu, töreye sığındığını söyler. Kara Hasan çok sinirlenir, bir yandan da Mustafa eline düştüğü için sevinir. Ve öldürmek için evin içine doğru yürür. Nene durdurur. Oğul delikanlıyı öldürmek için babasından izin ister. Nene onu da durdurur. Delikanlı'nın silahsız olduğunu, töreye sığındığını tekrar hatırlatır ve Kara Hasan'a bir de kadınların fikrini sormasını ister.
Kara Hasan, kadınlara fikirlerini sorar. Ana bağışlamaz, ama evde öldürülsün de istemez, hala bu davanın, delikanlıyı öldürmekle sona ermeyeceğini söyler, yeğen dışarıda öldürmeyi teklif eder, Büyük Gelin kendi öldürmek ister, Küçük Gelin kararı Kara Hasan'a bırakır, Zühre ölümü sevmediğini söyler. Kara Hasan her kafadan bir ses çıkmasından rahatsız olur. Nene ev içinde konuşmadan olmayacağını, töreyi bozmamak gerektiğini söyler ve dargın bir şekilde odasına yürür. Kara Hasan anasını kıramaz ve Mustafa'nın misafirleri olmasını kabul eder. Mustafa'yı aşağıya getirirler. Kara Hasan Mustafa'ya, töreye uyacaklarını, evdeki kadınlara yan gözle bakarsa töreyi bozacağını söyleyip, Yakup Ağa´yı nasıl öldürdüğünü anlattırır.
Delikanlı sırf bu kan davasına bulaşmamak için yıllar önce İstanbul'daki ablasının yanına kaçtığını, ama ailede erkek kalmayınca bu işe zorlandığını, uzaktan görüp heybetinden korktuğu Yakup Ağa'yı ayağından yaralayıp, kendisinin de bir kaç yıl hapis yatıp bu işten sıyrılacağını kurarken; tam ateş ettiği sırada Yakup Ağa'nın da kendini yere attığını ve istemeden de olsa öldürdüğünü anlatır. Korkuyla dağlara kaçan Mustafa anasına büyük bir sevgiyle bağlı olduğundan arada sırada anasını görmek için köye indiği sıralarda öldürüleceğini anlayıp, ölmekten çok, arkasından anasının ağlamasını istemediği için töreye sığınıp, bu zillete katlandığını anlatır. Neredeyse herkes duygulanır. Kara Hasan Oğul'a delikanlıyı yerine götürmesini söyler. Oğul delikanlıyı yaralı kolundan tutup, canını acıtarak, ahıra götürür. Kara Hasan delikanlıyı kimin yaraladığını sorar. Yaralayan büyük gelindir. Kafasına nişan aldığını ancak tutturamadığını söyler.
2. Sahne
Aradan on gün geçmiştir. Kadınlar çamaşırda, erkekler harman yerindedir. Nene yalnızdır. Yanında bebeğin beşiği vardır. Zühre girer, Nene'ye Mustafa'nın artık iyileşmeye başladığını anlatır. Onu avluya getirmek ister. Nene kabul eder. Zühre Mustafa'yı getirir. Zühre, Nene'si, bebe ve saka kuşundan başka kimse olmadığını ve korkmamasını söyler. Delikanlı bu güne kadar hiç ötmemiş olan saka kuşunu görünce, ıslık çalarak kuşu öttürür. Zühre çok sevinir. Nene kuşla birlikte şakıyan Zühre'yi uyarır, sürekli yas tutulan bir evden, gülme sesleri duyulmasının hoş olmayacağını söyler. Suratı asılan Zühre'yi eğlendirmek için Mustafa İstanbul'u anlatmaya başlar. Ramazan eğlencelerini, tiyatroları, kantoları anlatırken, delikanlının Zühre'ye bakışlarından, Zühre´nin de delikanlıya bakışlarından, çocukça başlayan aşkı görmeye başlarız? Kapı vurulur.
Kadınlar çamaşırdan dönmüştür. Ana avludan gelen şarkı sesini duymuştur. Nene Mustafa'nın şarkı söylediğini söyler. Kadınlar öldüremedikleri kanlılarının bir de şarkılar, türküler söylediğini duyunca çileden çıkar. Zühre onların da izlemesini, birazcık olsun eğlenmelerini ister. Nene, Zühre'ye delikanlıyı çağırmasını söyler, ancak bu arada Küçük Gelin dışında bütün kadınlar çıkar. Nene, Zühre ve delikanlı arasında başlayan bu aşkı görmese de hissetmiş, bir de Küçük Gelinden yüzlerinden okumasını istemiştir. Delikanlı gelir ve yeniden İstanbul'u anlatmaya başlar.
Delikanlı anlattıkça, sesleri duyan ve merak eden kadınlar gelmeye başlar ve yavaş yavaş anlatılan şey hayallerinde canlanır. Önce kız ve hala, ardından ana, sonra ilgisizmiş gibi izleyen yeğen ve en son elinde tüfekle gelen büyük gelin, herkesi bu rüyadan uyandırır. Delikanlıyı öldürmekte kararlıdır. Ancak Zühre delikanlıya siper olup buna izin vermek istemez. Büyük Gelin kararlıdır. Zühre en sonunda çaresizce Mustafa´yı sevdiğini söyler. Herkes donakalır.
2. Perde
1. Sahne
Köy meydanında köyün erkekleri kahvehanede, kadınları da çeşme başındadır. Çolakgillerin Mustafa'nın, Karagillerin evine sığındığını köy ahalisi duymuş ve aralarında konuşmaya başlamıştır.. Köy meydanından geçen, Kara Hasan ve Oğul'u kenara çeken muhtar, böyle birşey duyduklarını, eğer böyleyse Mustafa'yı teslim etmeleri gerektiğini söyler. Kara Hasan, ne 'evet' der, ne de 'hayır´, Oğulla yürür geçer.
Ertesi sabah Nene yalnızdır. Bastonunu yere vurur. Küçük Gelin gelir. Nene Zühre'yi sorar. Zühre Mustafa'yı sevdiğini söyledikten sonra utanmış ve kendisini odaya kapamıştır. Nene Zühre'yle delikanlıyı evlendirmeyi kurduğunu söyler. Küçük Gelin önce razı gelmez. Ama sonra kocasıyla yarım kalan sevdasını düşününce Zühre'nin de aynı şeyi yaşamasını istemez ve razı gelir.
Kara Hasan ve Oğul gelir. Küçük Gelin çıkar. Kara Hasan köy meydanında yaşadıklarını anlatır. Kara Hasan Nene'ye muhtarın kapıya dayanabileceğini, eve kimseyi almamasını, çünkü delikanlıyı kimseye kaptırmak istemediğini söyler. Nene artık silah taşımamalarını, artık korkulacak kimse kalmadığını söyler. Kara Hasan silahını alır, ancak Oğul'unkini bıraktırıp, 'korkak diyeceklerse bana desinler' diyerek Oğulla birlikte çıkar. Nene, o sırada gelen anaya bu durumda ne yapacaklarını sorar, hiç bir cevap veremeyen anaya gençleri evlendirme fikrini açar ve bunu bütün kadınlara anlatmasını söyler. Başta ana da kabul etmez, ancak Nene'ye karşı gelmez. Nene bastonunu yere vurur. Yeğen gelir. Nene, yeğenden Zühre'yi çağırmasını ister. Yeğen karşı gelir ve çeker gider. Ana çıkar.
Zühre mahsun bir şekilde gelir. Küçük Gelin Zühre'ye oyalansın diye takılarını takmıştır. Nene, Zühre'ye, kendisini Mustafa'nın yanına götürmesini söyler. Önce itiraz eden Zühre, sonra çeke çeke Nene'yi götürür ve geri döner. Ardından delikanlı gelir. Sevdiğini söylemiş olmaktan utanan Zühre önce Mustafa´yla ilgilenmez. Sonra yine dayanamaz. Birbirlerinin yüzüne söyleyemediklerini kuş aracılığıyla söylerler. Ama ikisi de mutlu olamamakta ve korkmaktadır. Çünkü ne olursa olsun bu umutsuz bir aşktır .
Nene kendisini alması için Zühre'ye seslenir. Zühre koşar, delikanlı da ardından. Kadınlar avluda toplanır. Ana Nene'nin evlendirme fikrini tüm kadınlara anlatır. Kız kabul eder, Küçük Gelin zaten razıdır, büyük gelin susar, hala kabul eder, yeğen sinirlidir kabul etmez. Bunun üzerine hala yeğeni döve döve dışarı çıkarır.
Nene, Zühre ve delikanlı geri döner. Nene evlendirme fikrini kabul edenleri sorar. Halanın yeğeni dövdüğünü görür. Zühre'ye Mustafa'yı yerine götürmesini söyler. Delikanlı ve Zühre çıkarlar. Hala yeğeni dövmüş ancak hala sinirlidir. Zühre üzgün üzgün girer, çünkü delikanlı bu umutsuz aşka daha fazla dayanamayıp kaçmaya karar vermiş ve geldiği yerden kaçmıştır
2. Sahne
Aynı gün akşama doğru. Nene yalnızdır. Bastonunu yere vurur, tüm kadınlar toplanır. Zühre yine kendini odaya kapamış, ama bu sefer Küçük Gelin'e bile kapıyı açmamaktadır. Büyük gelin, Zühre'yi kendisini aşağıya getirmek istediğini söyler. Büyük Gelin bile yumuşamıştır. Nene kabul eder. Büyük Gelin ve Zühre böylece barışırlar. Tam bu sırada kaçtığı yerden Mustafa geri gelir. Tüm kadınlar çok sevinir. Kız, su getirmek için eve girer. Hatta yeğen bile bu güzel haberi Zühre´ye verebilmek için koşa koşa çıkar.
Delikanlı Zühre'yle evlenme isteğini Nene'ye söyler. Nene kadınların 'tamam' dediğini, akşam da dedesinden istemesini söyler. Delikanlı dedesinin istese de veremeyeceğini, bu yüzden Zühre´yi kaçırmayı planladığını söyler. Bu sırada giren kız, kaçırma lafını duyunca elindeki bakracı düşürür.
Zühre girer sarılırlar. Birbirlerine kavuşmuşlardır. Büyük Gelin ve yeğen de gelir. Tüm kadınlar hayranlıkla onları izler. Kuş neşesinden şakımaya başlar.
Kapı çalınır. Delikanlı ve kadınlar çıkar. Kara Hasan girer. Yalnız ve silahsızdır. Oğul harman yerinde kalmış Kara Hasan silahını Oğul'a bırakıp eve gelmiştir. Zühre çıkar. Nene, Kara Hasan'a Zühre'yle delikanlıyı anlatır. Eğer izin vermezse kaçabileceklerini, zamanında kendisinin de, Kara Hasan'ın babasıyla da kaçtığını söyler. Kara Hasan aslında kabul edebilir, yumuşamıştır, ancak bugüne kadar oyun bile oynatmadan, sadece öldürmek için yetiştirdiği oğlundan utanmaktadır. Yine de muhtarın evi basabileceğini hatırlatarak 'ben onun yerinde olsam kaçacaksam bu akşam kaçardım diyerek' aslında bir şekilde izin verdiğini belli eder. Nene de zaten onun 'evet' dediğini anlamıştır. Kara Hasan çıkarken Zühre'yle karşılaşır. Zühre'yi sever, öper. Aslında bu bir vedadır.
Tüm kadınlar toplanır. Nene, Kara Hasan'ın da bir şekilde kabul ettiğini fakat Oğul'un hiçbir şekilde bundan haberi olmaması gerektiğini söyler ve anaya delikanlıyı getirmesini, diğer kadınlara da Zühre'nin bohçasını getirmelerini, delikanlıya acele etmelerini, önden çıkıp Zühre'yi söğütlükte beklemesini söyler. Delikanlı ıslık çalınca Zühre'yi yollayacaklardır. Delikanlı çok mutludur. Anayla Nene'nin elini öper, kızın elini öpmeyi unutur, kız iyice sinirlenir. Delikanlı çıkar. Kadınlar Zühre´yi giydirirler.. Zühre ve anası vedalaşır. Biraz sonra ıslık sesi duyulur. Kuş kısa bir cevap verir ve...
DAHA AZ GÖSTER